Bevlogen leerkrachten en hoopgevende initiatieven ten spijt dreigt 25 procent van de Nederlandse jongeren laaggeletterd te raken, en daardoor kansarm. Hoe komt dat, en ook: waarom accepteren we dat?
Yra van Dijk en Marie-José Klaver
Post van de school. Geen papieren briefje van de juf, maar een bijlage van een e-mail: ‘Lees elke dag 10 tot 20 minuten met uw kind in groep 3, en maak daarbij vooral gebruik van de app Puddingboomplein en de website “Thuis oefenen”.’
De welwillende schooldirecteur die deze nieuwsbrieven verstuurt, denkt bij te dragen aan de geletterdheid van de leerlingen. Maar ze staat er niet bij stil dat het leeshuiswerk tegelijkertijd een kloof kan slaan: want wie leest deze e-mails, en wie leest met zijn kind? De hoogopgeleide ouder die rondkomt met vier dagen werken, hulp in de huishouding heeft en dus tijd en rust vindt om zich dagelijks na het eten te zetten aan het downloaden van apps en het begeleiden van het kind bij het technisch lezen. Niet de overbelaste thuiszorgmedewerker die na het huishouden en de mantelzorg voor haar schoonmoeder nog een dienst draait tot tien uur ’s avonds.
Het is maar een van de talloze manieren van hoe de thuissituatie leerlingen in het Nederlandse onderwijs bevoordeelt of benadeelt. Of je goed leert lezen is volgens het Expertisecentrum Nederlands en de Onderwijsinspectie in steeds hogere mate afhankelijk van de ouders en niet van het onderwijs. Kinderen van laagopgeleide ouders of ouders met een migratieachtergrond lezen significant slechter dan kinderen van hoog- en middelbaar opgeleide witte ouders. Ze lopen ook een groter risico laaggeletterd te worden. En dat verschil begint al heel jong. Een taalachterstand in groep 1 haal je zelden meer in, aldus het Centraal Planbureau in het rapport Ongelijkheid van het jonge kind (2020).
Bovendien groeit de kloof. Het verschil in leesvaardigheid tussen kinderen van laag- en hoogopgeleide ouders is in vijftien jaar met ruim tachtig procent toegenomen, blijkt uit het Pisa-onderzoek. Dat heeft niet alleen een negatief effect op schoolsucces in alle andere vakken. Het is ook een belangrijke voorspeller van gezondheid en welvaart in de rest van je leven. De school blijkt steeds minder een ‘gelijkmaker’ te zijn. Hoe komt dat en wat zijn de gevolgen daarvan voor leerlingen?
Lees verder bij De Groene Amsterdammer: https://www.groene.nl/artikel/de-kloof-verwijdt-zich